Συζητωντας με τον κυριο Εσσε

Πάντοντε όταν κατεβαίνω για γιορτές στην πατρίδα Κορινθάρα, παίρνω μαζί και μια ντουζίνα βιβλία, γιατί είναι κάποιες στιγμές που ψάχνεις πλατάνι να κρεμαστείς από την βαρεμάρα. Έχοντας την τύχη να έχω κήπο στο σπίτι, κάθομαι εκεί με τις ώρες και η εναλλακτική του βιβλίου μοιάζει και είναι σωτήρια. Ένα από αυτά τα βιβλία ήταν και ο Σιντάρτα του Έρμαν Έσσε, το οποίο είχα τσιμπήσει από ένα μαγαζί με μεταχειρισμένα βιβλία.

Ο Έσσε, γενικότερα, είναι ένα από τα ονόματα που (κατ'εμένα τουλάχιστον) είναι πολύ γνωστά, χωρίς όμως να είχε τύχει να διαβάσω κάποιο έργο του. Γι'αυτό ήθελα να δώσω μια ευκαιρία στο βιβλίο του και το κατέβασα μαζί μου. Όσο αφόρα τον βίο του, γεννήθηκε το 1877 στο Καλβ της Γερμανίας, έλαβε το νόμπελ λογοτεχνίας το 1946 για το συγγραφικό του έργο, κυρίως για τον λύκο της στέππας. Απεβίωσε στις 9 Αυγούστου του 1962 στην Ελβετία.

Τώρα είναι ώρα να αφήσω τον συγγραφέα και να στραφώ στο κύριο θέμα του κειμένου, το διάλογο μου μαζί του. Το βιβλίο που ανέφερα, κατάλαβα πως θα το τελείωνα την ίδια νύχτα, καθώς ο τρόπος που γράφει και εκφράζεται είναι τόσο μοναδικός, βυθίζοντας τον αναγνώστη σε έναν λαβύρινθο νιχιλισμού και ματαιοδοξίας για την ζωή. Επίσης, δεν περίμενα μια μικρή νουβέλλα να κρύβει τόσο βάθος, καθώς και ένας συγγραφέας να μου μάθει τόσα πολλά.

Ας αρχίσουμε λοιπόν.

Σιντάρτα

Στον Σιντάρτα, ο Έσσε διηγείται την ζωή ενός μοναχού, ο οποίος έχει μοναδικό στόχο να φτάσει στο ανώτατο ψυχικό επίπεδο (Νιρβάνα). Ο ήρωας του έργου από μικρός αφήνει την οικογένεια του. Εν συνεχεία γίνεται έμπορος και αποκλίνει ραγδαία από τον σκοπό του, σε μια ζωή γεμάτη πλούτη και ακολασίες. Μέχρι που συνειδητοποιεί την ματαιότητα των πράξεων του, παρατάει για άλλη μια φορά τα πάντα και συνεχίζει την αναζήτηση του. Γενικότερα, είναι εμφανές εξαρχής ότι πρόκειται για ένα βιβλίο εσωτερικής αναζήτησης ενός ανθρώπου, γεμάτο απορίες και σταυροδρόμια, που ο καθένας μας στην ζωή καλείται να απαντήσει και να επιλέξει.

Στο παρόν βιβλίο ο Έσσε επιστρατεύει παράλληλα δύο κοσμοθεωρίες τόσο διαφορετικές μεταξύ τους, τον μηδενισμό του Νίτσε και την ινδουιστική θρησκεία. Αυτή η σύγκρουση του συγγραφέα με τον πρωταγωνιστή του, είναι και το κύριο αίτιο που το καθιστά μοναδικό και τόσο αξιοπερίεργο.  Καταλαβαίνω πως υπάρχει μια μικρή πιθανότητα ήδη να στραβοκοιτάς και το κείμενο και τον Έσσε, όμως αν ήταν ο ψυχάκιας που φοβάσαι οτι μπορεί να είναι, πίστεψε με, δεν θα έγραφα αυτό το άρθρο.

Αρκετά όμως περί του βιβλίου, γιατί όπως προείπα, μας ενδιαφέρει το σκεπτικό του συγγραφέα πάνω στην ζωή και όχι τόσο η ιστορία του βιβλίου. Άλλωστε, δεν θα ήθελα να φανερώσω το τέλος του βιβλίου.

Η κατάλληλη λέξη για να περιγράψεις την ψυχική κατάσταση του Έσσε την περίοδο που έγραψε τον Σίντάρτα και τον λύκο της στέππας είναι η γερμανική Lebenskrankheit, η οποία στα ελληνικά αποδίδεται ως "αρρωστημένος με την ζωή". Γι'αυτόν τον λόγο άρχισε να ασχολείται με τον Ινδουισμό, προκειμένου να βρει ένα νόημα ή μια απάντηση σε όλα αύτα που τον προβλημάτιζαν. Οπότε είναι εμφανές γιατι ο Έσσε διάλεξε σαν θέμα την ζωή ενός ινδουιστή, η οποία είναι άκρως αντικρουόμενη με την δική του ζωή, η οποία αμφισβητεί και θεωρεί μάταια τα πάντα.

Η μεγάλη ειρωνεία είναι, πως ενώ όλα αυτά ακούγονται τόσο περίπλοκα και κουραστικά για ορισμένους, τα κείμενα του φεύγουν "νερό", καθώς η γλώσσα και οι στοχασμοί που απεθύνονται στον αναγνώστη, είναι αρκετά απλoί και δεν έχουν φανφάρες και λέξεις που ανοίκουν σε βιβλία του 19ου αιώνα.

Έτσι και εγώ, όταν τελείωσα τον Σιντάρτα και την ιστορία του, η οποία δυστυχώς παραέφυγε γρήγορα (150 περίπου σελίδες), παράγγειλα κατευθείαν το βαρύ πυροβολικό, τον λύκο της στέππας.

(Ναι ρε, σωστά διάβασες παράγγειλα, deal with it)

Ο Λύκος της Στέππας 

Θα προσπαθήσω να αποκαλύψω όσον το δυνατόν λιγότερα από την υπέροχη πλοκή του βιβλίου, ελπίζοντας πως αυτό το άρθρο θα αποτελέσει μια μικρή παρότρυνση να διαβάσεις αυτό το υπέροχο βιβλίο.

Ο Χάρι Χάλλερ είναι ένας μεσήλικας, ο οποίος αν και φαίνεται ένας φυσιολογικός άνθρωπος, μέσα του κρύβει έναν άγριο και ενστικτώδη λύκο, που τον ωθεί στην κοινωνική και συναισθηματική απομόνωση. Χαμένος στις δικές του σκέψεις μέχρι τα μέσα του βιβλίου, χωρίς να εξελίσσεται ιδιαίτερα η πλοκή, ο Έσσε ήδη έχει πετύχει τον στόχο του.

Πρώτον, κατάφερε να εκφράσει τον ίδιο του τον προβληματισμένο εαυτό, διαμέσου του βιβλίου. Δέυτερον, μπόρεσε να εξετάσει και να αναλύσει την εικόνα μιας ψυχής που υποφέρει. Επιπλέον, το συγκεκριμένο βιβλίο αποτελεί για πολλούς ένα σύγχρονο "κατηγορώ" προς την κοινωνία, η οποία μέσα στον μικροαστισμό της (όπως την χαρακτιρίζει ο συγγραφέας), έχει χάσει οποιοδήποτε νόημα, στον βωμό της φευγαλέας ηδονής και του πλούτου.

Βλέπετε, ο Έσσε κατάφερε σε ένα λογοτεχνικό βιβλίο, 300 σελίδων περίπου, να αναλύσει την ανθρώπινη ύπαρξη με το παράδειγμα του δωματίου. Αυτό το δωμάτιο είναι ένας τεράστιος διάδρομος, ο ένας τοίχος είναι ένας ενιαίος καθρέπτης και ο άλλος αποτελείται από πόρτες που οδηγούν σε δωμάτια. Στον καθρέπτη ο καθένας βλέπει την πραγματική του φύση που τον παρακολουθεί, όσο ο άθρωπος εξερευνεί τα δωμάτια, τα οποία περιέχουν τους φόβους και τις βαθύτερες σκέψεις του ατόμου. Το τέλος δεν θα το φανερώσω εδώ και μην νομίζετε πως μαρτύρησα τίποτα από το βιβλίο.

Τέλος, ο Έσσε στα συγγράμματα του περιπλανιέται τόσο επιδέξεια ανάμεσα στις ιδεολογίες και στις αντιφάσεις της ζωής, δημιουργώντας καταυτόν τον τρόπο έναν μοναδικό τρόπο γραφής που κέρδισε το ευρή κοινό και εν τέλει του χάρισε το νόμπελ λογοτεχνίας.

Μοναδικός στόχος αυτού του άρθρου  ήταν να φανερώσω ένα τμήμα του διαλόγου μου με τον κύριο Έσσε από τις γιορτές που μας πέρασαν, με σκοπό, όπως προείπα, να παρορτύνω και εσάς να διαβάσετε ένα από τα έργα του.  Όταν τελειώσετε ένα από αυτά, είμαι σίγουρος πως θα καταλάβετε γιατί επιλέγω την λέξη "συζητώντας" αντί για την λέξη "διαβάζοντας".