Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΧΡΕΟΚΟΠΙΑ ΤΟΥ "THE FORCE AWAKENS"

Δεκέμβριος του 2015. Ο ενθουσιασμός για το έβδομο επεισόδιο του Star Wars βρίσκεται στο ζενίθ του. Έχουν περάσει δέκα χρόνια από το “Revenge of the Sith”, την τελευταία μέχρι τότε ταινία του κινηματογραφικού έπους και το fan base του Star Wars ξαναζεί την άνοιξη του ’99 και την αναμονή για το τότε πολλά υποσχόμενο “Phantom Menace”. Οι πρώτες εντυπώσεις της ταινίας ήταν παραπάνω από θετικές. Το κλίμα που είχε διαμορφωθεί στην δεκαετία του 2000 και επηρέασε σε μεγάλο βαθμό τις επιλογές που πήραν οι δημιουργοί του Force Awakens είχε ωραιοποιήσει σε βαθμό θρησκευτικής λατρείας την κλασική (original) τριλογία και είχε παράλληλα  αντιμετωπίσει τα prequels ως μία μορφή απαγορευμένων Ευαγγελίων. Το να εκφράσεις μία θετική άποψη για το Revenge of the Sith ή να ασκήσεις ακόμα και την πιο μετριοπαθή κριτική για το Return of the Jedi ήταν αρκετό για να αντιμετωπιστείς ως αιρετικός από μία σημαντική μερίδα «σκληροπυρηνικών» fans. Σε αυτό το κλίμα, μία ταινία που προωθήθηκε ως φόρος τιμής στα παλιά αγαπημένα Star Wars ήταν αδύνατον να μην επιβραβευθεί. Ήταν όμως το Force Awakens η ταινία που θα κατάφερνε να “make Star Wars great again” ή μία κυνική παραγωγή, που βασισμένη στην σίγουρη επιτυχία της, ακολούθησε τον πιο στείρο και ασφαλή δρόμο που θα την οδηγούσαν σε κέρδη 2 δισεκατομηρίων δολαρίων;

Ας πούμε πρώτα λίγα λόγια για το σκηνοθέτη και σεναριογράφο. Ο περιβόητος πλέον J.J. Abrams παραμένει μία από τις μελανότερες πτυχές της ταινίας. Υπεύθυνος για το Lost, όπου και απέκτησε τη φήμη ενός δημιουργού που στήνει πάρα πολλές ενδιαφέρουσες ιστορίες, αλλά είναι ανίκανος να τις ολοκληρώσει ικανοποιητικά, καθώς και για το reboot του Star Trek. Όσο για το δεύτερο, μπορούμε απλά να περιοριστούμε στο ότι στο άκουσμα του ονόματός του, ένας hardcore fan του Star Trek καταλαμβάνεται από σπασμούς, αφρίζει από το στόμα και βλαστημάει στα Klingon. Η σκέψη πίσω από την πρόσληψη του Abrams πρέπει να περιλάμβανε τα εξής: «Ο τύπος έκανε ήδη το remake του Star Trek και λέει ότι είναι fan του Star Wars. Ας του δώσουμε την ταινία». Δυστυχώς, ο Abrams απέδειξε ότι ακόμα και με την απειλή πιστολιού (δεν το δοκιμάσαμε, αλλά θα ήταν ενδιαφέρον σαν πείραμα) δεν θα μπορούσε να δημιουργήσει κάτι καινούργιο που θα ξεχώριζε τη νέα τριλογία και θα διεύρυνε το σύμπαν του Star Wars.

 -Τι εννοείς φτιάξανε κι άλλο Death Star;

Ας ξεκινήσουμε  από το σενάριο. Καθώς αυτό το επιχείρημα είναι χιλιοειπωμένο, δεν θα μπω σε βάθος, αλλά αξίζει μία μικρή αναφορά. Από πλευράς σεναρίου, το Force Awakens αποτελεί ένα παραμορφωτικό καθρέφτη του a New Hope. H Αυτοκρατορία/First Order καταδιώκει ένα ρομποτάκι που διαθέτει ζωτικής σημασίας πληροφορίες σε έναν ερημικό πλανήτη. Ο πρωταγωνιστής/πρωταγωνίστριά μας προστατεύει το ρομποτάκι και εμπλέκεται σε μία περιπέτεια από την οποία εξαρτάται η μοίρα του Γαλαξία. Και στις δύο περιπτώσεις, έχουμε έναν μαυροφορεμένο, μασκοφόρο ανταγωνιστή, ο οποίος έχει προηγούμενα με την πατρική φιγούρα του πρωταγωνιστή, τον οποίο και σκοτώνει. Και στις δύο περιπτώσεις οι «Ναζί στο διάστημα» διαθέτουν ένα όπλο που καταστρέφει πλανήτες, το οποίο και χρησιμοποιούν, δείχνοντάς μας πόσο επικίνδυνοι και κακοί είναι (στο Force Awakens η χρήση του όπλου συνοδεύεται από την ομιλία του «baby Grand Moff Tarkin», γνωστού και ως «ginger Hitler», για να μας θυμίσει η ταινία ότι οι κακοί μας είναι Ναζί στο διάστημα -Ευχαριστώ J.J. Δεν το είχα καταλάβει. Έπρεπε να βάλεις Stormtroopers να χαιρετούν με υψωμένες γροθιές, κοκκινόμαυρες σημαίες να ανεμίζουν και τον λιγότερο απειλητικό άνθρωπο στο σύμπαν του Star Wars να μιμείται τον Χίτλερ, για να πιάσω το μήνυμα). Η κρίσιμη μάχη έχει ως στόχο την καταστροφή του παραπάνω όπλου, το οποίο επιτυγχάνεται από X-Wings χάρη σε μία αδυναμία στο σχεδιασμό του, δευτερόλεπτα πριν ανατινάξει τον πλανήτη που κρύβει τη βάση της Επανάστασης/Αντίστασης.

Για να συνειδητοποιήσει ο θεατής την ανακύκλωση του σεναρίου, έπρεπε να δει την ταινία. Αν αναλογιστούμε το “no spoilers” κλίμα που είχε διαμορφωθεί τις εβδομάδες που το Force Awakens προβαλλόταν στις αίθουσες, ο κάθε θεατής ανακάλυπτε ότι πήγε να δει ένα “soft reboot” του a New Hope λίγο αργά. Τα στοιχεία  όμως ότι η ταινία δεν σκόπευε να δημιουργήσει κάτι δικό της, ήταν μπροστά μας πριν καν προβληθεί. Οι πλανήτες όπου λαμβάνει χώρα η δράση είναι όλοι τους βασισμένοι στους πλανήτες της original τριλογίας. Έχουμε τον ερημικό πλανήτη, τον πλανήτη που είναι καλυμμένος από δάσος και τον παγωμένο πλανήτη. Δεν είναι τυχαίο ότι οι πιο σαρκαστικοί κριτικοί της ταινίας χρησιμοποιούν τα παρατσούκλια “not-Tatooine”, “not-Yavin” και “not-Hoth”, αναφερόμενοι στους “νέους” πλανήτες της ταινίας. Αυτή η έλλειψη δημιουργικότητας δεν σταματάει εκεί. X-Wings, Tie-Fighters, Star Destroyers, Stormtroopers. Ο J.J. δεν κρατήθηκε. Η ιδέα της “δημιουργικής” ομάδας του FW ήταν απλώς να φοράει νέο «δέρμα» σε κάθε κλασικό όχημα, διαστημόπλοιο, πλανήτη, ακόμα και χαρακτήρα.

-Ας παίξουμε, κυκλώστε τις διαφορές.

Κι ενώ οι πλανήτες ήταν ίδιοι κι ενώ μία ελαφρά τροποποιημένη εκδοχή της Επανάστασης πολεμούσε μία ελαφρά τροποποιημένη εκδοχή της Αυτοκρατορίας και οι δύο πλευρές χρησιμοποιούσαν ελαφρά τροποποιημένες εκδόσεις των κλασικών τους μαχητικών και διαστημοπλοίων, τα νεοεισαχθέντα στοιχεία δεν είχαν ούτε την ελάχιστη ανάπτυξη. Το κοινό έδειξε μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τον Kylo Ren, τους μυστηριώδεις ιππότες του Ren και τον άρχοντα Snoke απ’όσο οι ίδιοι τους οι δημιουργοί. Εν τέλει, ο Kylo δεν ήταν τίποτα παραπάνω από έναν fan του Darth Vader μέσα στο σύμπαν του Star Wars, o οποίος φορούσε τη μάσκα, όχι γιατί δεν είχε άλλη επιλογή, αλλά επειδή τον έκανε να μοιάζει πιο επιβλητικός. (Δικαιολογημένο αν σκεφτεί κανείς ότι πίσω από τη μάσκα κρυβόταν ο Adam Driver.) Παράλληλα, ο Snoke είχε μία αδικαιολόγητη ομοιότητα με τον Palpatine και παρέμεινε μία μυστηριώδης φιγούρα (μάλλον γιατί δεν ήξεραν τι να τον κάνουν ακόμα) με μηδενικές πληροφορίες για το πώς οργάνωσε το First Order, από πού ήρθε και τι είναι. Όσο για τους ιππότες του Ren, δεν έχω να πω τίποτα, καθώς και η ταινία δεν έχει να πει τίποτα για αυτούς. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι ιππότες είναι το γκρουπάκι του Kylo στο World of Warcraft και δεδομένων των πληροφοριών που έχουμε για αυτούς, αυτή η θεωρία είναι το ίδιο βάσιμη όσο και κάθε άλλη.

Η έλλειψη δημιουργικότητας οδήγησε τους δημιουργούς του Force Awakens σε μία τραγική λογοκλοπή της original trilogy, την οποία ήταν εξουσιοδοτημένοι να κάνουν από τους νόμιμους κατόχους του brand name και την οποία υπερασπίστηκαν, δικαιολόγησαν και καμουφλάρανε, χρησιμοποιώντας φράσεις όπως: “bring Star Wars back to form” και “introduce Star Wars to a new generation”. Αλλά αν νομίζετε ότι περιορίστηκαν στα «γνώριμα εδάφη» για «έμπνευση», γελιέστε. Οι τρεις βασικοί πρωταγωνιστές είναι είτε απλοποιημένες εκδοχές προϋπαρχόντων χαρακτήρων, (Kylo και Finn), είτε ένας συνδυασμός των επιφανειακών γνωρισμάτων διαφορετικών χαρακτήρων (Rey). Χαρακτήρων που προέρχονται όχι από τις ταινίες, αλλά από το Εκτεταμένο Σύμπαν του Star Wars. To EU (Expanded Universe) αποτελεί μία πονεμένη ιστορία για το παλιό fanbase του Star Wars, καθώς μία από τις πρώτες κινήσεις της Lucasarts μετά την αγορά της από την Disney ήταν να υποβαθμίσει το EU ως "Legends" και να κατηγοριοποιήσει όλες τις ιστορίες του ως "non-Canon". Δηλαδή, κάθε υλικό με εξαίρεση τις έξι ταινίες του Lucas και την τηλεοπτική σειρά the Clone Wars, έπαψαν να θεωρούνται τμήμα του σύμπαντος των ταινιών. Η επίσημη εκδοχή ήταν ότι το EU παραγκωνίστηκε για να ανοίξει χώρο για νέες ιστορίες. Εν τέλει όμως, το EU χρησιμοποιήθηκε ως μία "πηγή έμπνευσης" για το "καινούργιο", "επίσημο" υλικό.

-Τελικά σε κάθε εκδοχή της ιστορίας, ο γιος του Han και της Leia θέλει να μοιάσει στον παππού.

Το να εντοπίσουμε την πηγή έμπνευσης του Kylo Ren είναι το ευκολότερο, καθώς ο χαρακτήρας είναι βασισμένος στον Jacen Solo. Γιος του Han και της Leia, στα κόμιξ που ακολούθησαν το Return of the Jedi έπεσε στη σκοτεινή πλευρά, ονομάστηκε Darth Caedus, στράφηκε εναντία στην οικογένεια του και σκότωσε τη Mara Jade, σύζυγο του Luke. Οι πράξεις του θα τον φέρουν σε σύγκρουση με την δίδυμη αδερφή του Jaina. Μπορεί σε υπεράσπιση της ταινίας να θεωρηθεί ότι ο Kylo και o Jacen έχουν μόνο επιφανειακές ομοιότητες, αλλά οι ομοιότητες είναι πολλές για να αγνοηθούν. Επιπλέον, η σύγκρουση Jacen και Jaina παρουσιάζει αρκετές θεματικές ομοιότητες με τη σύγκρουση Kylo και Rey. (Ειδικά αν θυμηθούμε ότι ο Han και η Leia ήταν ανάμεσα στους πιο πιθανούς υποψήφιους γονείς της Rey όταν προβλήθηκε το Force Awakens)

-Jaina Solo vs Darth Caedus (Jacen Solo). Κλασικός καυγάς ανάμεσα σε αδέρφια.

Μιλώντας λοιπόν για τη Rey, οι πρώτες αντιδράσεις του σκληροπυρηνικού fanbase έδειχναν ότι την είχε θεωρήσει γρήγορα μία κόπια της Jaina. Η Rey όμως παρουσιάζει πολλές ομοιότητες με μία πιο γνωστή χαρακτήρα με προέλευση από ένα από τα δημοφιλή games του Star Wars. Στο Knights of the Old Republic, το οποίο και αποτελεί τμήμα του EU (άρα και "non-Canon" και ευάλωτο απέναντι στους συγγραφείς των νέων ιστοριών), η Bastila Shan είναι μια νεαρή ιππότης jedi, συμπρωταγωνίστρια και το βασικό love interest του πρωταγωνιστή (ο οποίος, spoiler alert είναι ένας πρώην άρχοντας των Sith με αμνησία. Γενικά το KOTOR είναι φανταστικό παιχνίδι. Το συστήνω ανεπιφύλακτα για την ιστορία και μόνο.) Η Bastila λοιπόν είναι μία καστανομάλλα, αθλητική, δυναμική χαρακτήρας, με βρετανική προφορά, της οποίας η αντίδραση όταν ο πρωταγωνιστής πάει να την σώσει ήταν να του ξεκαθαρίσει ότι δεν χρειαζόταν τη βοήθειά του. Αν σας θυμίζει κάτι είναι γιατί αυτή η περιγραφή ταιριάζει απόλυτα στη Rey. Η βασική διαφορά έγκειται στο ότι ενώ τα παραπάνω χαρακτηριστικά ορίζουν την Bastila μόνο στην αρχή του παιχνιδιού, χαρακτηρίζουν τη Rey για όλη τη διάρκεια της ταινίας.

-Η χαρακτήρας για την οποία είναι τόσο περήφανοι στη Lucasfilm. Όχι η αριστερή. Η δεξιά. Την αριστερή νομίζουν ότι την έχουμε ξεχάσει.

Φαίνεται πως η διαδικασία δημιουργίας της Rey περιλάμβανε τη συγκέντρωση των επιφανειακών χαρακτηριστικών της Jaina και της Bastila, διαμορφώνοντας μία απλοποιημένη έκδοση της ιστορίας της πρώτης και μία καρικατούρα του χαρακτήρα της δεύτερης. Η Bastila εξελίσσεται στη διάρκεια του παιχνιδιού, τα μειονεκτήματα του χαρακτήρα της αποκαλύπτονται και για ένα διάστημα πέφτει στη σκοτεινή πλευρά, ενώ η Rey εκτελεί το ένα αδύνατο επίτευγμα μετά το άλλο, χωρίς να παρουσιάζει καμία αδυναμία. Μπορεί η Rey να αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα του κυνικού τρόπου με τον οποίο οι συγγραφείς του Force Awakens χρησιμοποίησαν τους προϋπάρχοντες χαρακτήρες από το EU, αλλά ο Finn αποτελεί το πιο ακραίο.

Ο χαρακτήρας του Finn τράβηξε το ενδιαφέρον των fans από την αρχή. Για πρώτη φορά ένας stormtrooper θα ήταν κεντρικός χαρακτήρας σε μία ταινία Star Wars. Οι δυνατότητες ήταν αμέτρητες. Τελικά ο Finn κατέληξε περισσότερο ένας "comic relief" χαρακτήρας και οι δυνατότητες του δεν εξερευνήθηκαν καθόλου (ο χαρακτήρας του Finn και οι χαμένες ευκαιρίες του αξίζουν το δικό τους άρθρο), αλλά το βασικό του πρόβλημα δε βρισκόταν εκεί. Ο Finn είναι μία αποτυχημένη αντιγραφή του χαρακτήρα Xesh από τη σειρά κόμιξ, Dawn of the Jedi.

-Ο Xesh σε όλο του το μεγαλείο. Με κάποιο τρόπο ο J.J. πήρε αυτόν τον υπέροχο μπάσταρδο και έφτιαξε αυτόν:

-Βασικά ο Finn έχει το βλέμμα που είχα κι εγώ όταν διάβαζα το opening crawl του Force Awakens.

Ποιος είναι ο Xesh; Λοιπόν, είναι μεγάλη ιστορία. Χάριν συντομίας λοιπόν, το EU περιέγραφε την εποχή πριν τη Δημοκρατία και πριν τον πόλεμο μεταξύ των Sith και των Jedi. Σε αυτήν την εποχή, η πρώτη αυτοκρατορία (Αυτοκρατορία των Rakata) που χρησιμοποιούσε τη σκοτεινή πλευρά διέθετε ένα επίλεκτο σώμα από "Force Hounds". Αυτοί οι Force Hounds λοιπόν μπορούν να θεωρηθούν κάτι σαν πρώιμοι Sith. Ο Xesh λοιπόν ήταν ένας Force Hound που ανακάλυψε τον πλανήτη όπου βρισκόταν το πρώιμο Τάγμα των Jedi. Ο Xesh, ο οποίος σε όλη τη ζωή του είχε μεγαλώσει σε ένα περιβάλλον όπου κυριαρχούσε η βία και η επιβίωση του πιο αμείλικτου, βρίσκει ένα νέο σπίτι ανάμεσα στους "proto-Jedi", πολεμάει στο πλευρό τους τους παλιούς του άρχοντες και ξεπερνάει το PTSD και την χρόνια πλύση εγκεφάλου του στην υπηρεσία των Rakata. Οι παραλληλισμοί με τον Finn είναι προφανείς, ειδικά αν αναλογιστούμε ότι οι Stormtroopers του First Order είναι στην ουσία γενίτσαροι. Η σκηνή όμως που "κάρφωσε" τους δημιουργούς του Force awakens στο θέμα της "πηγής έμπνευσής" τους για τον Finn είναι μία. Ίσως η πιο αναγνωρίσιμη σκηνή της ταινίας (σίγουρα η σκηνή που γέννησε τα περισσότερα memes) είναι το διάσημο: "Traitor!", όπου ένας πρώην συμπολεμιστής του Finn του δείχνει τι κάνουν οι Stormtoopers στους λιποτάκτες. Επειδή μία εικόνα αξίζει όσο χίλιες λέξεις, ας ρίξουμε μία ματιά σε μία σκηνή από το Dawn of the Jedi, που εκδόθηκε δύο χρόνια πριν το Force Awakens.

Και εδώ βλέπουμε τον Xesh, ενώ μάχεται στο πλευρό των proto-Jedi να έχει εμπλακεί σε μονομαχία με έναν Force Hound και να δέχεται μία... γνώριμη λεκτική επίθεση.

Εν κατακλείδι, το Force Awakens μοιάζει περισσότερο με ένα εργοστάσιο ανακύκλωσης, παρά με μία αυτόνομη ταινία. Οι δημιουργοί της ακολούθησαν την πεπατημένη, ενώ ταυτόχρονα εξαπέλυσαν ένα εντυπωσιακά θρασύ "πλιάτσικο" στις προγενέστερες ταινίες, κόμιξ, games και βιβλία. Η αδυναμία τους να εισαγάγουν νέα στοιχεία σε έναν κόσμο φαντασίας είναι άκρως ειρωνική. Όμως ο ενθουσιασμός, η εντυπωσιακή εκστρατεία διαφήμισής της και το "fan service" που πρόσφερε, κάλυψαν τις αδυναμίες της από την πλειοψηφία του fanbase. Συγκριτικά, παρά την έντονη κριτική που τους ασκήθηκε και την ποιότητα τους ως ταινίες, τα prequels επέκτειναν το σύμπαν του Star Wars, το παρουσίασαν από μία εντελώς νέα οπτική και πυροδότησαν μία χρυσή εποχή για το franchise που συνέχισε αμείωτη μέχρι που η νέα διοίκηση της Lucafilm της τράβηξε την πρίζα. Σήμερα το Star Wars βρίσκεται σε μία όχι και τόσο καλή κατάσταση. Το Last Jedi αποτελεί μία προσβολή στο σύμπαν που δημιούργησε ο George Lucas και στους πιστούς fans που διατήρησαν το franchise ζωντανό στα μεγάλα κενά μεταξύ των τριλογιών και το Solo είναι η πρώτη ταινία Star Wars που ζημίωσε το στούντιο. Με το μέλλον του Star Wars στα χέρια ανθρώπων όπως η Kathleen Kennedy, o J.J. Abrams και o Rian Johnson, είναι η πρώτη φορά που υπάρχουν ανησυχίες για το μέλλον του franchise. Η δημιουργική χρεοκοπία που χαρακτήρισε την πρώτη ταινία Star Wars υπό την αιγίδα της Disney ήταν μία καλή ένδειξη του τι θα ακολουθούσε τα επόμενα χρόνια.

-Μια συνοπτική σύγκριση του Force Awakens με το Knights of the Old Republic για να μας θυμίζει ότι ο J.J. κατάφερε να αντιγράψει την ιστορία και της πρώτης ταινίας του Star Wars και του κατά πολλούς καλύτερου game που εξέδωσε ποτέ η Lucasarts.