ΤΟΥΣ ΞΕΡΕΙΣ ΟΛΟΥΣ ΚΑΙ ΔΕΝ ΤΟ ΞΕΡΕΙΣ

Ζώντας σε μια εποχή που οι διασυνδέσεις και γενικότερα οι σχέσεις με άλλα άτομα έχουν την ικανότητα να καθορίσουν το μέλλον κάποιου, θα σας παρουσιάσω μια θεωρία, η οποία υποστηρίζει πως μπορείς να έρθεις σε επαφή με τον οποιονδήποτε, μεσολαβώντας μόνο πέντε φίλοι ή γενικότερα πέντε κοινωνικές επαφές. Με αυτόν τον τρόπο, θεωρητικά, μπορείς να έρθεις σε επαφή με οποίον θέλεις, από έναν εργοδότη, μέχρι τον ηθοποιό-είδωλο του χολιγουντιανού στερεώματος, μόνο με έξι απλά βήματα.

Μιλώντας πιο συγκεκριμένα, ας υποθέσουμε ότι θέλεις να προωθήσεις τη διπλωματική σου εργασία της θερμοδυναμικής στον περιβόητο Elon Musk. Ο τρόπος σκέψης έχει ως εξής. Αρχικά, θα πρέπει να προσεγγίσεις την αμερικανική ήπειρο, όπου και ζει ο εν λόγω επιχειρηματίας. Εάν δεν έχεις ο ίδιος κάποιο γνωστό εκεί, θα αναζητήσεις έναν φίλο σου που ίσως έχει ο ίδιος κάποια γνωριμία. Στη συνέχεια, εκείνος θα το προωθήσει σε έναν άλλο γνωστό του που ζει στην πολιτεία της Καλιφόρνια. Αυτός θα την επαναπροωθήσει σε έναν άλλο γνωστό του, στέλεχος πολυεθνικής εταιρείας στο Palo Alto. Μετά από αυτή τη διηπειρωτική εφαρμογή του six degrees of separation theory, η εργασία σου θα καταλήξει στα χέρια του Elon Musk, που (ας μην κοροϊδευόμαστε) δεν θα την διαβάσει ποτέ.

Κύριος εκφραστής της θεωρίας αυτής είναι ο Stanley Milgram, του οποίου τη «δουλειά» έχουμε μελετήσει και σε προηγούμενο άρθρο. Πριν από αυτόν όμως υπήρξαν και πολλοί άλλοι. Πάμε να δούμε λοιπόν, πιο αναλυτικά, πώς έχει έρθει στο προσκήνιο η six degrees of separation theory.

Η χρονολογία είναι 1929 και ο Ούγγρος συγγραφέας Frigyes Karinthy διατυπώνει για πρώτη φορά την θεωρία αυτή. Κατά τη δεκαετία του 1950, οι Ithiel de Sola Pool (MIT) και Manfred Kochen (IBM) προσπάθησαν να την επιβεβαιώσουν με μαθηματικό τρόπο. Δυστυχώς, μετά από προσπάθεια που διήρκησε 20 χρόνια, δεν κατάφεραν να «λύσουν» σε ικανοποιητικό βαθμό το πρόβλημα που είχαν θέσει.

Τα πράγματα όμως αρχίζουν να παίρνουν διαφορετική τροπή. Το 1967 ο Stanley Milgram διεξήγε ένα πρωτοποριακό για την εποχή πείραμα. Σύμφωνα με τις αρχές του εμπειρισμού, συνέλαβε την ιδέα του πειράματος του «μικρού κόσμου». Ο Milgram επέλεξε τυχαία ανθρώπους από τις μεσοδυτικές πολιτείες των Η.Π.Α, οι οποίοι είχαν ως τελικό στόχο να στείλουν ένα ταχυδρομικό πακέτο σε έναν άγνωστο στη Μασαχουσέτη. Οι αποστολείς είχαν στη διάθεση τους μόνο το όνομα, το επάγγελμα και την γενικότερη γεωγραφική τοποθεσία του παραλήπτη. Επίσης, οι αποστολείς έλαβαν, ρητά, την εντολή να στείλουν το πακέτο σε ένα άτομο με το οποίο γνωρίζονται σε έναν ικανοποιητικό βαθμό, το οποίο στη συνέχεια θα είχε περισσότερες πιθανότητες (κάνοντας το ίδιο) να βρει τον τελικό παραλήπτη. Αυτό συνέβη διότι ο Milgram ήθελε να αποδείξει ότι μπορείς να καταλήξεις σε κάποιον φαινομενικά άγνωστο, χρησιμοποιώντας δικές σου πραγματικές κοινωνικές επαφές. Όλοι οι συμμετέχοντες περίμεναν ότι το πείραμα θα διαρκούσε πάρα πολύ και ότι οι ενδιάμεσοι αποστείλεις θα αγγίζαν τους εκατοντάδες. Προς έκπληξη τους όμως, ο αριθμός αυτός δεν ξεπέρασε τα 5 με 7 άτομα (μέσος όρος 6).

Αρκετοί όμως ήταν ακόμα δύσπιστοι ως προς τα αποτελέσματα αυτά, διότι δεν διασφαλίστηκε η επιστημονική αξιοπιστία. Το δείγμα που χρησιμοποιούσε ο Milgram δεν ήταν αρκετά μεγάλο. Το γεγονός αυτό καθιστά το πείραμα μη αντιπροσωπευτικό και κάθε γενίκευσή του ενδέχεται να μην έχει εφαρμογή στην πραγματική ζωή και καθημερινότητα.

Τα δεδομένα αλλάξαν τελείως το 2001, όταν ο Duncan Watts, καθηγητής στο πανεπιστήμιο «Κολούμπια», αναπαρήγαγε το πείραμα του «μικρού κόσμου». Αυτήν τη φορά το «πακέτο» που έστελνε ο Milgram αντικαταστάθηκε με το πιο σύγχρονο e-mail. Η τεχνολογική επανάσταση των τελευταίων ετών έδωσε την δυνατότητα στον Watts να συλλέξει δεδομένα από 48.000 αποστολείς και 19 παραλήπτες, από 157 χώρες. Τα αποτελέσματα δικαίωσαν πανηγυρικά τον Milgram, καθώς ο μέσος όρος των ενδιάμεσων αποστολέων ήταν 6.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα εφαρμογής της θεωρίας αυτής αποτελούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Οι σχέσεις που εντοπίζουμε ανάμεσα σε φαινομενικά «άσχετα» άτομα συνεχώς μας εκπλήσσουν και μας κάνουν να αναρωτιόμαστε για το πώς ο ένας μπορεί να συνδέεται με τον άλλο. Πολλές φορές είναι ακόμα πιο εντυπωσιακή και η ιστορία που θα σου πει ο ένας από αυτούς αναφορικά με τη σχέση τους και το πώς γνωρίζονται. Επομένως, την επόμενη φορά που θα γνωρίσεις κάποιον και θα ξεκινήσετε να συζητάτε, ενδέχεται, σε κάποια φάση να συνειδητοποιήσετε ότι έχετε έναν κοινό γνωστό. Αυτό που λένε όλοι και επιβεβαιώνεται και μέσα από πειράματα δεκαετιών είναι ότι «ο κόσμος είναι πολύ μικρός».